Dünyayı derinden etkileyen koronavirüs pandemisinin mevcut durumdaki büyüklüğünü ortaya koymaya yönelik geliştirdiğim epidemiyolojik dalga boyu modelleri Yale Üniversitesi destekli Uluslararası Tıp Arşivinde ön baskı olarak yayınlanmıştır. Bu modeller kullanılarak Türkiye’deki koronavirüs salgınının büyüklüğü dalga boyu uzunluğu olarak hesaplanmıştır. Analizde kullanılan vaka sayılarına ilişkin veri seti Sağlık Bakanlığı resmi web sitesinden edinilmiştir. Elde edilen bulgular Şekil 1’de verilmiştir. Şekil 1’e göre öne çıkan bulgular şöyledir.
- Görülen koronavirüs vakalarının dalga boyu (Wc) 31. gün olan 11.04.2020 tarihinde zirveye ulaştığı, bu tarihten sonra vaka sayılarının düşmesine bağlı olarak ivme kaybettiği gözlenmiştir.
- Koronavirüs hastalığından ölen vakaların dalga boyu (Wd) ise 36. gün olan 16.04.2020 tarihinde en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Ölen vakaların dalga boyu ölüm vakalarındaki azalmayla doğru orantılı olarak az da olsa azalma yönünde bir eğilim sergilediği görülmüştür.
- Koronavirüs hastalığından iyileşen vakaların dalga boyu (Wc) ise 37. gün olan 17.04.2020 tarihinde en yüksek seviyesine ulaşmıştır. İyileşen vakaların dalga boyu, bu tarihten sonra ise azalma trendinden sonra tekrar yükselişe geçmiştir. İyileşen dalga boyunun yükseliş trendi göstermesi olumlu yorumlanması gereken bir bulgudur.
- Koronavirüs salgınındaki net dalga boyu (Wnet) ise vaka, ölüm ve iyileşen dalga boylarından oluşmakta ve salgının net büyüklüğünü ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgulardan net dalga boyu uzunluğunun 15. gün olan 26.03.2020 tarihinde zirveye ulaştığı, bu tarihten sonra ise genel olarak istikrarlı bir şekilde azaldığı gözlemlenmiştir.
Not: Bu makale 20 Mayıs 2020 tarihinde Sanayi Gazetesi’nde yayınlanmıştır. Linki: http://www.sanayigazetesi.com.tr/turkiyedeki-covid-19-pandemisinin-buyuklugu-makale,1813.html.
Yararlanılan Kaynak
- Bulut T. New Epidemiological Model Suggestions Revealing Size of Epidemics Based on the COVID-19 Pandemic Example: Wavelength Models. medRxiv; 2020. DOI: 10.1101/2020.04.07.20056432.
- Sağlık Bakanlığı, https://covid19.saglik.gov.tr/