Günümüzde ve hayatın pek çok alanında şifreler yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Güvenli girişi sağlamak ve kullanım izinlerine düzenleme getiren şifreler bankacılık, telefon operatörlerini içine alan telekom sektöründe, veri tabanı uygulamaları gibi adını sayamayacağımız birçok alanda yoğun bir şekilde kullanılmaktadır.
Şifre belirleme işlemi genellikle rastgele üretilen sayılardan oluştuğu gözlenmekle birlikte güvenlik kaygısından dolayı daha fazla kombinasyona ve haneye ihtiyaç duyulmaktadır. Artan dijitalleşme ve her geçen gün gelişen teknoloji sayesinde kullanılan bu şifreleri kırarak kişiler, şirketler ve kamu kurum veya kuruluşları tarafında güvenlik açığı ortaya çıkarmaktadır. Son dönemlerde ülkemize yapılan siber saldırıların yoğunluk kazanması da güvenli ve güçlü şifre oluşturulmasını zorunlu hale getirmiştir.
Şifre uygulamalarına bakıldığında genellikle ya sadece rakamlardan oluşmakta ya da daha güçlü bir şifre oluşturulması adına harf ve rakam kombinasyonlarından oluştuğu görülmektedir. Harf kombinasyonunda ise 26 harften oluşan İngiliz alfabesindeki harflerin yaygın bir şekilde kullanıldığı gözlenmektedir.
Bu çalışmada Cumhuriyetimizin 96. yıl anısına 7 haneli harf ve rakam kombinasyonlarından oluşan Türk alfabesi kullanılarak özgün şifre oluşturma uygulaması yapılmıştır. İstenirse aşağıda verilen xlsx dökümanı indirildikten sonra içerisindeki fonksiyonlarla çok daha fazla veya az haneli şifreler üretilebilir. Bu durum tamamen kullanıcının kararına ve ihtiyacına bağlıdır. Şifre kombinasyonunda Türk alfabesindeki harflere de yer verilmesinin nedeni hem çok daha güçlü şifre kombinasyonu oluşturulmasından ve hem de yerli olması amaçlanmasından kaynaklanmaktadır. Türk alfabesinin kullanılmasındaki bir diğer neden, 26 harften oluşan İngiliz alfabesinin aksine Türk alfabesinin 29 harften oluşuyor olmasıdır. Bu durum çok daha fazla kombinasyonda güvenli şifre oluşturulmasına imkan tanımaktadır.
Örnek uygulamada 7 haneli şifre oluşturmada kullanılan harf seti Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Harf ve Rakamlar
Şifre oluşturma adımında rakam olarak belirlenen set ise 0’dan 9 (dahil)’a kadar olan rakamlardan oluşmaktadır. Her bir haneye harflerin ve rakamların atanmasında tekrarlı örneklem seçim tekniği (sampling technique with replacement) kullanılmıştır.
Örnek uygulama Microsoft Excel 2016 programı kullanılarak olabildiğince yalın bir dille gösterilmeye çalışılmıştır. Tekrarlı örneklem seçiminde =RASTGELEARADA() fonksiyonu, her bir haneye ait sonuçların 7 hane olacak şekilde gösterimi için ise =BİRLEŞTİR() fonksiyonu kullanılmıştır. Hanelere harf atamasında ise =DÜŞEYARA(RASTGELEARADA()) iç içe geçen fonksiyonlarından yararlanılmıştır. Birden fazla Tablo alanında =RASTGELEARADA() fonksiyonu kullanılarak oluşturulan şifre çok daha güçlü ve güvenli hale getirilmiştir. Şifre oluşturma adımları sırasıyla şöyle özetlenebilir:
1. Adım (First Step):
Harflerin seçimi: =DÜŞEYARA() fonksiyonu kullanılarak =RASTGELEARADA() fonksiyonundan 0’dan 9’a kadar tekrarlı ve tesadüfi olarak üretilen rakamların bulunduğu satıra denk gelen Tablo 1’deki harflerin bulunduğu eleman kümesi içerisinden harfler seçilmiştir. Rakamların seçimi: =RASTGELEARADA() fonksiyonu kullanılarak 0’dan 9’a kadar olan rakam setinden tekrarlı ve tesadüfi olarak rakamlar üretilmiştir. Harf ve rakam seçimine ilişkin işlemler fonksiyonları ile birlikte Tablo 2’de gösterilmiştir. İndireceğiniz xlsx uzantılı excel kitabında Tablo 2’deki sonuçları görmeyebilirsiniz. Bunun nedeni, excel sayfasındaki =RASTGELEARADA() fonksiyonunun özelliğinden dolayı her defasında farklı sonuçların alınmasıdır.
Tablo 2. Seçilen Harf ve Rakamlar
2. Adım (Second Step):
Şifre oluşturma işlemi =BİRLEŞTİR() fonksiyonu kullanılarak tesadüfi üretilen harf ve rakamlarla 1. adımın sonunda tamamlanabilirdi ancak tamamlanmadı. Çünkü, 1. adımda üretilen şifre güçlü olmakla birlikte çok daha güçlü olması adına 2. adımda harf ve rakamların bulunduğu hanelerin yerleri de tesadüfi bir şekilde değiştirilmiştir. Diğer bir deyişle, =DÜŞEYARA(RASTGELEARADA(1;6);D7:E13;2;YANLIŞ) iç içe geçmiş fonksiyonları kullanılarak harf ve rakamların bulunduğu hanelerin yerleri de tesadüfi bir şekilde değiştirilmiş ve 1. haneden başlayarak 7. haneye kadar harf veya rakam atanmıştır. Son olarak =BİRLEŞTİR(“Şifreniz:”; ” “;G7;H7;I7;J7;K7;L7;M7) fonksiyonu kullanılarak hanelere adanan rakam ve harfler birleştirilmiştir. Ede edilen sonuçlar Tablo 3’te sunulmuştur. İndireceğiniz xlsx uzantılı excel kitabında Tablo 3’deki sonuçları görmeyebilirsiniz. Bunun nedeni, excel sayfasındaki =RASTGELEARADA() fonksiyonunun özelliğinden dolayı her defasında farklı sonuçların alınmasıdır.
Tablo 3. Hanelere Göre Üretilen Rakamlar veya Harflerden Oluşturulan Şifre
Şifre oluşturma adımları ile birlikte elde edilen uygulama sonuçlarını aşağıdaki linkten indirebilirsiniz.
You can download the application results obtained with the steps to create a password from the link below.
Yukarıdaki excel kitabında F9 tuşuna basılı tutarak her defasında yeni şifreler üretebilirsiniz.
Şifre seçim tekniği olarak tekrarlı seçim tekniği kullanılarak üretilecek şifre adeti tekrarsız seçime göre çok daha fazla olması sağlanmıştır. Ancak istenirse tekrarsız seçim tekniği de kullanılarak şifre üretilebilir.
Yapılan çalışma yapacağınız çalışmalara rahatlıkla uyarlanabilme özelliği taşıdığından tek yapılması gereken sütun veya satır sayısını artırmak ve azaltmak.
Faydalı olması dileğiyle.
Bilimle ve teknolojiyle kalınız.
Saygılarımla.
Not: Emeğe saygı adına, bu sitede yer alan çalışmanın başka bir ortamda paylaşılması halinde alındığı yer adının belirtilmesini rica ederim.
Note: For the sake of respect for labor, I kindly ask you to indicate the name of the place where the work on this site is shared in another environment.
Yararlanılan Kaynak
Microsoft Excel 2016